Kaat en Tijhuis Orgelmakers  Neringstraat 8 | 8263BG Kampen | tel: 038 - 33 33 797 | info@kaatentijhuisorgelmakers.nl   
Klik hier om terug te gaan2010 Nieuwendam, Nieuwendammer kerk (Amsterdam-noord)

Op zaterdag 23 oktober om 20.00 uur zal de officiële overdracht van het orgel plaatsvinden
Korenmiddag op zondag 21 november om 15.00 uur.
Meer info: http://www.nieuwendammerkerk.nl en dit document.

Video restauratie orgel. Zie http://www.nieuwendammerkerk.nl/actueel.html

Voor een beschrijving van kerk en orgel zie ook Reliwiki


Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken

Het orgel, oorspronkelijk gebouwd door Hoffmeyer in 1849, is een mechanisch orgel met twee klavieren en een later toegevoegd vrij pedaal.
Het instrument in de huidige staat is vervuild en vraagt om groot onderhoud.
Technisch zijn er een aantal punten die verbeterd, gerepareerd of gerestaureerd moeten worden.
Uitgangspunt bij de uit te voeren werkzaamheden is te komen tot een kwalitatieve instandhouding van techniek en klank.
Laatstgenoemde aspect wordt nu belemmerd door een opeenhoping van stof en gruis door toedoen van herstelwerkzaamheden aan het kerkgebouw in de afgelopen jaren. Alleen door een goed herstel kan dit instrument bewaard blijven voor het nageslacht.

Dispositie:
Hoofdwerk: Bovenwerk: Pedaal:
Prestant 8’ Fluit Dolce 8’ Subbas 16’
Holpijp 8’ Viola di Gamba 8’  
Octaaf 4’ Roerfluit 4’  
Ged. Fluit 4’ Super Octaaf 2’  
Quint 3’    
Octaaf 2’    
Cornet IV af c1    
Mixtuur 2’ 3-4 sterk    
2 koppels
Tremulant

Uitgangspunt voor de restauratie is het herstel van de oorspronkelijke toestand waarin Hoffmeyer het instrument in 1849 heeft opgeleverd, met behoud van de toevoegingen van Fonteyn en Gaal in 1978.
Allereerst gaat het om schoonmaak na stucwerkzaamheden en afregeling van de mechaniek en terugplaatsen van pijpwerk, zodat het instrument goed bespeelbaar gaat worden.
Daarna herstel van de intonatie en het klankbeeld van 1849.
In de derde plaats herstel van schilderwerk in de originele kleur, (wordt nog overwogen) .

Om een goede restauratie te kunnen uitvoeren is een algehele demontage noodzakelijk, zodat de verschillende onderdelen goed kunnen worden gerestaureerd:
De orgelkas is zodanig bevestigd aan o.a. balustrade en vloer dat demonteren veel schade met zich meebrengt. De kas zal daarom niet worden gedemonteerd.
De originele ornamentiek is in zijn geheel nog aanwezig. Onderhoud is noodzakelijk, omdat enkele delen uit elkaar vallen. Daarnaast is het noodzakelijk gescheurde onderdelen te repareren en te behandelen tegen worm.

De orgelkas is door de jaren heen verschillende keren overgeschilderd en is nu duidelijk aan een grote beurt toe. De oorspronkelijke kleurstelling is op belangrijke punten veranderd. Om dit instrument weer zijn oorspronkelijke uitstraling te geven is een grondige aanpak noodzakelijk.

Windladen zijn in een orgel de belangrijkste onderdelen. Als het gaat om speelaard en klanktechniek zijn dit de onderdelen waar het op aan komt. Daarnaast is het zo dat wanneer er storingen in deze windladen optreden, deze zeer moeilijk te repareren zijn, omdat zo een storing eenvoudigweg niet bereikbaar is. In het verleden is er al heel wat geknutseld aan deze laden, helaas niet altijd even vakkundig. Op de bovenkant van de lade is een masonite plaat aangebracht. De onderzijde is nu voorzien van leer, dit leer moet vernieuwd worden.
Om een goed functioneren te waarborgen moeten de laden zorgvuldig worden gerestaureerd. Er zijn aan de onderzijde van de stokken verende afdichting toegepast. Deze worden verwijderd.
De afdichtingen zijn ingeboord in de stok, deze boringen zullen gestopt worden met eiken, waarna de normale boring weer wordt aangebracht.

De klavieren zijn origineel maar wel behoorlijk versleten. Dit is gezien de leeftijd een normale slijtage. Om deze klavieren weer optimaal te krijgen zal het versleten en loszittende toetsbeleg vervangen of opnieuw verlijmd moeten worden. Daarvoor moet al het beleg worden gecontroleerd op een goede verlijming. De bakstukken en aanslaglijsten zijn door de tijd gehavend geraakt. Ook dit is weer goed te restaureren.
Het speelmechaniek is in aanleg nog origineel. Er zijn in het verleden reparaties uitgevoerd, maar nergens is er ingrijpend iets gewijzigd. Wel is er slijtage en vervuiling. Daarnaast is ontregeling ontstaan door verzakking van de constructie of de vloer.

Wat opvalt is de degelijke en eenvoudige aanleg van de registermechanieken. Voor het overgrote deel is deze origineel, op enkele kleine wijzigingen na. Het geheel ziet er nog betrouwbaar uit en functioneert redelijk. Er is bij een enkele register wat meer speling ontstaan dan wenselijk zou zijn, maar dit is nergens dramatisch.

Door de geschiedenis heen heeft het pijpwerk diverse grote en kleine wijzigingen in de intonatie ondergaan. Veel pijpwerk spreekt daardoor niet (meer) goed aan. Veel van de oorspronkelijke intonatie is verloren gegaan en mist daardoor alle glans die het wel degelijk in zich heeft. Het is van essentieel belang om deze wijzigingen op te sporen. De orgelmaker zal in samenwerking met de adviseur dhr. H. Verhoef, in een onderzoekfase hierin meer duidelijkheid moeten krijgen.


Een historische beschrijving vindt u onder de volgende link:
http://home.kpn.nl/peter.rigter/ 

Onderstaand een kleurvoorstel, uitvoering hiervan wordt in overweging genomen.





 

Foto's van de restauratie

Medio oktober
Vlak voor oplevering

   
   

 

Medio september
Vergulden pijpwerk in de kerk

;
   
   

Eind augustus 2010
Vervolg opbouw van het orgel in de kerk

   
   
   
   
   
   
   

Medio augustus 2010
De opbouw van het orgel in de kerk is gestart

  Windlade met pulpeten
  Wellenbord
Montage klaviatuur Registertrekkers rechts
  Registerwals verbonden met een registersleep
Stilleven  
Wellenbord Wellenbord
Toetstractuur  
   

   
   
   
   
   

Medio juni 2010

   

Op deze foto's wordt het proces getoond dat de ventielen op hun plek worden voorzien van nieuw leer. De ventielen hebben geen achterstift maar worden aan de achterkant vastgelijmd aan de lade.

Eind mei 2010

Ongerestaureerd wellenbord van het Hoofdwerk
Gerestaureerde onderzijde van het hoofdwerk met nieuw leer aan de onderkant Gerestaureerde pulpetenplank van het bovenwerk

Eind mei 2010

Traditioneel branden van het leerbed hoofdwerklade

Traditioneel branden van het leerbed hoofdwerklade

Traditioneel branden van het leerbed hoofdwerklade Plaatsen van ringen
Het ongerestaureerde pedaal

Restauratie pedaal

Foto's door Wieger van Asperen op 10 mei 2010

   
   
   
   


Stand van zaken midden april 2010

Gerestaureerd houten pijpwerk

Nieuwe pakking

Stokrestauratie

Stokrestauratie

Stokrestauratie

Deels gerestaureerde toetsen

   
   
   
   
   
   
   
   
   

   

 

Foto's van de restauratie
Stand van zaken eind januari 2010

De stokken zijn voorzien van een verende (plastic) sleepafdichting, deze worden verwijderd en weer voorzien van originele boring.

   
   

De lades zijn beplakt met stof. De scheuren eronder zijn niet te zien.

   

Het linnen en de ringen zijn nu verwijderd, waardoor de scheuren in de beide laden zichtbaar worden.

   

De scheuren worden opgevuld met strookjes oud eiken.

   

De dammen zijn aangepast en de slepen liggen nu weer op goede hoogte.

   

Op bovenstaande foto is te zien is dat er in het verleden gaatjes (de kleine gaatjes) voor de cancelontluchting tussen de sleepgaten zijn geboord deze worden weer opgevuld.

   



Voor meer foto's zie: 
 

ga terug naar boven

footer
reflect